nhà ê đê

Trước và sau có cửa ra vào, hai bên là những ô cửa sổ. Bàn cà phê là những chiếc bàn thấp bằng gỗ tự nhiên mộc mạc, khách uống cà phê ngồi ngay trên sàn gỗ. Quán cà phê Arul nằm trên trục đường chính dẫn vào Akõ Dhông – một buôn làng của người Ê Đê và M’Nông ở giữa lòng TP Buôn Ma Thuột, tỉnh Đăk Lăk. Nhìn từ bên ngoài, quán không nổi bật mà dễ lẫn vào những ngôi nhà dài trong buôn.

Cứ như thế, nhà dài ra, mãi che chở cho cuộc sống của nhiều thế hệ người Ê đê nơi đại ngàn Tây Nguyên. Người Ê Đê đã sử dụng kết cấu cột kèo bằng gỗ tốt để tạo sư chắc chắn cho ngôi nhà. Trên đó có chạm trổ rất nhiều hoa văn hình mặt trăng, ngôi sao, ngà voi hay các động vật như rùa, voi, thằn lằn…Nó thể hiện sư phong phú và gắn kết con người với thiên nhiên. Ở bên trong nhà chỉ có vi cột gồm cột dầm, quá giang, không có vì kèo, do đó khung nhà và mái nhà là hai bộ phận tách rời nhau được ghép lại.

Trang Phục Nữ Người Ê Đê

Nếu vợ chết và bên nhà vợ không còn ai thay thế theotục nối dâythì người chồng phải về với chị em gái mình. Khi chết, được đưa về chôn cất bên người thân của gia đình mẹ đẻ.Chỉ con gái được thừa kế tài sản, người con gái út được thừa kế nhà tự để thờ cúng ông bà và phải nuôi dưỡng cha mẹ già. Sau phòng khách là một khoảng thông ra phía sau nhà, gọi là Ôk – không gian sinh hoạt nội bộ của đại gia đình.

Các họa tiết trang trí thể hiện tín ngưỡng phồn thực và uy quyền của mẫu hệ được đẽo gọt ở hầu hết cột, kèo trong nhà dài. Họ thích ai, yêu ai thì sẽ báo cáo với mẹ, gia đình để cưới người họ yêu. Chẳng may, cô vợ anh ta bị mất thì nhà vợ hoặc dòng họ nhà vợ thì tìm 1 người phụ nữ khác để kết hôn với anh ta. Bạn đọc đã bao giờ thắc mắc về nơi để người Ê đê sinh hoạt tập thể trong buôn làng được gọi là gì chưa. Căn nhà này không chỉ là nơi sinh sống của các hộ gia đình. Tại căn nhà dài của trưởng làng, các buổi tụ họp, sinh hoạt hay thực hiện các nghi lễ của buôn làng được diễn ra.

Phong Tục Tập Quán Người Ê Đê

Phên đựng ở hai đầu hồi thẳng đứng, còn phên dựng theo chiều dài thì ngã ra hai bên, nếu như nhìn từ xa, ngôi nhà có hình dáng cái thuyền. Đặc điểm chính của nhà dài Ê Đê là thưòng rất dài vì là nơi ở chung có khi của cả một dòng họ và thường xuyên được nối dài thêm mỗi khi một thành viên nữ trong gia đình xây dựng gia thất. Vì vậy có những huyền thoại nhà dài như tiếng chiêng ngân bởi vì đứng ở đầu nhà đánh chiêng thì cuối nhà chỉ còn nghe rất nhỏ, ra khỏi là mất luôn, không còn nghe thấy gì nữa. Người Ê đê không có nhà rông hay như nhà Gươl như các dân tộc khác ở Tây nguyên, ngôi nhà chung của buôn cũng là một ngôi nhà dài truyền thống nhưng to đẹp và hoành tráng hơn.

Theo các chuyên gia, đây là hoa văn nguyên thủy của người Êđê không trộn lẫn với các dân tộc khác. Trong mỗi ngôi nhà dài, người Ê đê chạm khắc rất nhiều hình con vật như voi, cua, cá… Sự giàu có của chủ nhà được thể hiện trên những hoa văn đó. Ví dụ hoa văn hình con voi phải những gia đình nào sở hữu những con voi thật thì mới có quyền chạm khắc hoa văn hình con voi. Người ta khắc những con kỳ đà trên xà ngang với mong muốn sẽ mang đến cho gia đình nhà mình những điều may mắn và mang đi những rủi ro. Ø Cầu thang có ý nghĩa rất quan trọng và linh thiêng đối với người đồng bào dân tộc Ê Đê bởi đó là nơi đầu tiên mà người khách muốn vào trong nhà phải bước qua.

Nghi Lễ Của Người Ê Đê

Trước kia, mỗi gia đình Ê đê gồm nhiều gia đình nhỏ của vài ba thế hệ. Mỗi gia đình có một buồng riêng để ngủ và cất giữ tư trang, chủ yếu là đồ mặc. Họ nằm quay đầu về hướng đông, duỗi chân về hướng tây. Đầu tiên là buồng của vợ chồng gia chủ, tiếp đến là buồng gia đình con, cháu, cuối cùng là gian bếp. Nhà dài của người Ê đê là nhà sàn, làm bằng tre nứa và bằng gỗ, mặt sàn và vách tường bao quanh nhà làm bằng thân cây bương hay thân tre già đập dập, mái lợp cỏ tranh.

Khi làm nhà mới, người Ê Đê rất kiêng không bao giờ dùng lại gỗ nhà cũ mà thường đốt bỏ, tuy nhiên ngày nay phong tục này chỉ còn tồn tại ở các vùng sâu gần rừng nơi còn dễ kiếm gỗ làm nhà. Phòng khách bày nhiều đồ trang trí đẹp và của cải quý giá như chum, vại, cồng, chiêng, trống… Cuối phòng khách có không gian nhỏ, dành riêng cho khách nữ.

Quán Cà Phê Trong Nhà Dài Ê Đê

Từ mặt đất đến sàn khoảng 1,5 đến 2 mét, đỉnh mái cách sàn 4 – 5 mét, lòng nhà rộng khoảng 4,5 đến 5,5 mét, xà ngang dài từ 3,2 đến 3,4 mét. Khi nói đến chiều dài thì phải nói đến số lượng dầm ngang tương ứng với một đôi cột. Dựa vào số lần nối đòn tay, người ta có thể biết ngôi nhà đó đã được nối dài bao nhiêu lần.

Kết cấu nhà là một cột kèo bằng gỗ có sức chịu đựng nắng mưa. Nét đẹp trong văn hóa trang phục truyền thống của người Ê … Kiến trúc nhà vẫn được giữ gần như nguyên bản với vật liệu gỗ chủ đạo.